De torenklok van Niawier

De torenklok van Niawier

De klok in de toren van de Hervormde kerk Van Niawier is op 6 mei 1949 in de toren geplaatst. Deze heeft een Latijs opschrift. In het Nederlands staat er: ‘Mij heeft gemaakt’, en hjir under noch yn it Frysk: ‘De Master is dêr en Hy ropt jimme’.
Oanbean yn 1949 fan doarpslju en gritenijbestjur yn it plak fan de eardere yn ‘e XIII de ieu gettene klok, dy’t yn 1943 troch de Dútske gewelthawwer weihelle is.

Deze klok, of gezegd moet worden de bel, was in de plaats gekomen voor de in 1943 geroofde klok. Deze werd van boven uit de toren gegooid en kwam met een flinke scheur in de mantel op de grond, ten gevolge van de val. De klok werd vervoerd naar Leeuwarden om vandaar naar Duitsland gebracht te worden om omgesmolten te worden tot kanonskogel, wegens het koper.
Blijkbaar was het moeilijker dan gedacht, want na het einde van de oorlog in april 1945 stonden de meeste Friese dorpsklokken nog op het terrein bij de oude kanselarij in Leeuwarden. Zo werden de meeste kerktorens na 1945 weer voorzien van hun rechtmatige bel, die weer als vanouds haar bronzen stemmen over het Friese land lieten horen. Enkele bellen waren onherstelbaar beschadigd, waaronder die van Niawier. In eerste instantie werd hier in voorzien door een velg van een autowiel in de toren te hangen, wat wel geluid voortbracht maar zeer pover aandeed bij wat normaal te horen viel. Toen de mogelijkheden zich aandienden om een nieuwe bel in de toren te krijgen werd er in overleg met het gemeentebestuur in het dorp Niawier een comité opgericht die met een intekenlijst bij de dorpsgenoten om een bijdrage vroegen.
Gosse K. Braaksma is nog in het bezit van de intekenlijst met het opschrift: Intekenlijst ter verkrijging van een nieuwe Klok in de toren te Niawier.
Een 110 tal gevers bracht in totaal f 400,25 bij elkaar waaronder de kerkvoogdij voor een bedrag van f 50,-. Andere bijdragen varieerden van 50 cent tot f 25,-. Zo laat de nieuwe klok in 1999 alweer 50 jaar haar geluid horen over het dorp. Wat is het lot geworden van de eerste klok uit de 13e eeuw? Aanvankelijk werd gedacht dat deze was omgesmolten om te dienen voor nieuwe klokken. Totdat ons oog viel op een verslag van de Raad van Oostdongeradeel van 17 november uit het jaar 1950. Hier werd een voorstel behandeld van het College van B&W om de niet meer te gebruiken klok van Niawier te verkopen aan het Friesch museum voor de prijs van f 50,-, welke dan een plaatsje zou krijgen in het kerkmuseum van Janum, dat een uithof van het Friesch museum is en waar ook een kapiteel van het voormalige klooster Sion aanwezig is. Verschillende raadsleden opperden de gedachte, bedoelde klok niet in bruikleen te geven, aldus werd besloten. Navraag bij de heer Elzinga van het Friesch museum bevestigde, dat de klok van Niawier met nog enkele klokken in Janum aanwezig is. De klok heeft een hoge smalle vorm met hoge hengsels en heeft in het geheel geen opschriften. Gezien de vorm en het ontbreken van een opschrift is de ,mening gerechtvaardigd dat het een bijzonder exemplaar is, mogelijk afkomstig van het voormalige klooster Sion. De klok heeft in het museum een goede plaats. Mocht het museum afstand willen doen van de klok dan zou zij weer een plaatsje dienen te krijgen op een sokkel onder de toren in de kerk van Niawier.

December ’98 Jan Walda

copyright © Jan Walda. All rights reserved.

bron: Publicatie in “Doarpsktante fan Nijewier – Wetsens”